Chào mừng bạn đến với Podcast “Cafe 360” của Đài PTTH Quảng Nam… Phát hành trên website qrt.vn, app QRT online, youtube Đài PT-TH Quảng Nam lúc 18h00 thứ Bảy hằng tuần; trên sóng phát thanh Đài PT-TH Quảng Nam tần số FM 97,6Mhz lúc 19h cùng ngày, “cafe 360” sẽ là những lời tự sự, những tản mạn về cuộc sống… Mời các bạn đón nghe.
Bạn thân mến ! Tình yêu thương con cháu của ông bà không gì có thể đong đếm được. “Ngoại” với bạn thì sao ? còn với tôi, chỉ nghĩ đến thôi, bao cảm xúc thương nhớ dâng trào và cả sự biết ơn. Từ tấm bé, khi tôi chưa đầy 3 tuổi, Ngoại đã thay mẹ chăm sóc tôi với tất cả tình yêu thương mà bà có… cứ như vậy nhiều năm trôi qua, tôi vẫn mãi là đứa trẻ mỗi khi về với bà. Hôm nay mời bạn cùng Biên tập viên Quỳnh Trân quay về những kỉ niệm ngọt ngào với bài viết Mùng Năm nhớ ngoại.
Vừa mới ra Giêng mà như ngày đi, tháng chạy, năm bay. Một cái Tết Đoan Ngọ nữa lại về. Mấy nay đi ngang qua chợ đã thấy có vài sạp bày bán lá mùng năm, thơm nồng cả một đoạn đường. Tôi cho xe chạy chầm chậm để hít hà cái mùi thơm giòn của các loại lá nam hòa quyện vào nhau, để kí ức của những ngày bé quấn quýt bên ngoại cứ thế miên man trôi về trong vệt nắng chiều cuối ngày vàng vọt. Bà ngoại tôi gần như cả đời chỉ uống loại nước lá mùng năm. Cũng mới hôm kia, nhớ ngoại tôi lại bùi ngùi về thăm nhà của ngoại, ngôi nhà ngày trước tuy không rộng rãi, đủ đầy nhưng luôn đông vui. Ngang qua căn bếp tôi đã phải tần ngần đứng lại ngắm nhìn cái ấm nấu nước lá mùng năm – một kỷ vật mà ngoại tôi để lại. Ngót nghét cũng đã gần 20 năm, từ cái ngày ngoại về với ông bà, cái ấm nước được mẹ tôi chà rửa sạch sẽ, cất vào tủ bếp giữ làm kỉ niệm.
Hồi trước, bếp nhà ngoại tôi bao giờ cũng thơm nồng mùi nước lá mùng năm. Loại nước lá mà ngoại nấu để uống hằng ngày. Đây cũng là thứ nước uống mà tôi mê nhất mỗi khi được về ngoại. Tôi hay hỏi ngoại vì sao gọi là nước lá mùng năm mà không phải là mùng sáu mùng bảy. Ngoại cười rồi kể cho tôi nghe về tục lệ hái các loại lá vào ngày mùng năm tháng năm âm lịch, còn gọi là Tết Đoan Ngọ. Đứa con nít như tôi hồi ấy nghe đó rồi lại quên đó, mãi đến sau này khi lớn lên mỗi lần sắp đến mùng năm tháng năm tôi lại thấy quý và nhớ nước lá mùng năm ngoại nấu da diết. Ước được một lần trở về ngày xưa để lăn xăn cùng ngoại đi hái lá mùng năm. Tôi vẫn còn nhớ như in, những buổi trưa hè theo ngoại đi dọc khắp các bụi cây trong xóm để tìm hái các loại lá cây. Nào là dủ dẻ, ổi, sả, chè xanh, mã đề, ngãi cứu, tía tô…còn nhiều loại lá nữa mà tôi không nhớ hết tên. Ngoại nói những loại lá thuốc nam này dùng để nấu nước uống rất tốt cho sức khỏe, có tác dụng chữa bệnh, giúp giải nhiệt và thanh lọc cơ thể. Ngoại tôi còn nói rằng, uống nước lá mùng năm hàng ngày để biết rằng các loại thảo mộc luôn có ở quanh nơi mình sống, chính là vị thuốc thân thiết của người nhà nông. Các thứ lá sau khi được hái về, ngoại sẽ đem rửa sạch, cắt khúc rồi phơi khô qua nắng, đặc biệt là phải có nắng giờ ngọ ngày mùng năm tháng năm, rồi sau đó cho vào bao kín, cất để dành nấu uống quanh năm. Chắc có lẽ nhờ uống thứ nước lá này mỗi ngày mà cả người bà ngoại cũng toát ra mùi thơm của cây lá, mỗi lần sà vào lòng ôm ngoại tôi đều cảm nhận được hương thơm của lá mùng năm phảng phất.
Giờ đứng nhìn cái ấm nấu nước của ngoại mà tôi như ngửi thấy cái mùi thơm tho, ấm nồng của các loại lá cây quyện vào nhau vương vấn khắp cả căn bếp. Thời buổi hiện đại, người ở phố thường dùng các loại trà, chè hảo hạng hoặc tiện nhất là nước uống đóng chai, mấy ai nhớ tới nước lá mùng năm dân dã của ông bà ta ngày trước. Nhưng riêng tôi, tôi vẫn khoái nhất món này, bởi nó gắn liền với tuổi thơ tôi những ngày được ở bên ngoại. Ngụm nước lá mùng năm ấm nóng, vị đắng, hậu ngọt thơm nồng như chứa đựng tất cả sự hồn hậu, chân tình mộc mạc của người dân quê như ngoại tôi. Mùng năm tháng năm nào, tôi cũng mua sắm bánh ú tro, nấu ấm nước lá mùng năm để nhâm nhi nhưng sao vẫn thấy thiếu một cái gì đó rất khó tả, khiến lòng lại chênh chao trong chuỗi kí ức, hoài niệm về ngày xưa, ngày mà tôi còn có ngoại ở bên. Nhớ về ngoại, tôi nhớ tất thảy những gì thân thuộc gắn bó với ngoại.
Lúc còn khỏe, ngoại có một cái quán con con để bán đồ ăn sáng cho bà con trong xóm, lời lãi không bao nhiêu nhưng ngoại vì thương các con đi làm ăn xa nên ngoại ở nhà chăm lo cho mấy đứa cháu nhỏ như tôi. Đi bán về cũng gần trưa, ngoại tất bật hái mớ rau muống sau vườn làm món rau muống xào tỏi, nấu thêm nồi canh, kho cá để mấy đứa cháu có bữa trưa rồi đi học. Trường của tụi tôi ở trong xóm nên cũng một tay ngoại đón đưa. Tôi đứng giữa hiên nhà bao thăng trầm mưa nắng, ngỡ như vừa mới đây thôi mình vẫn còn bé, cùng các chị hân hoan vui sướng đón lấy những bánh trái mà ngoại để dành cho mỗi khi đi học về. Cứ như thế tôi lớn lên bằng tình yêu thương và sự nuôi dưỡng của ngoại, tuy cuộc sống ngày ấy không mấy khá giả nhưng tôi vẫn thấy mình là một đứa trẻ may mắn, vì tuổi thơ của tôi có ngoại.
Năm tháng sau này, khi lũ cháu như chúng tôi dần lớn và dành thời gian nhiều hơn cho việc học, bạn bè tuổi mới lớn cũng là quãng thời gian chúng tôi ít có thời gian bên ngoại như lúc nhỏ. Ngoại vẫn quanh quẩn ở nhà để chờ đến cuối tuần đón mấy đứa cháu về chơi, và tuyệt nhiên ngoại không hề than thở về những cơn đau quái ác đang hành hạ ngoại cho con cháu biết để cuối cùng mọi thứ diễn ra trong sự hối tiếc của cả nhà, trừ ngoại. Ngày cuối cùng bên con cháu, dù không còn minh mẫn như đôi khi ngoại vẫn gọi đúng tên những đứa cháu thương yêu của ngoại và ngoại không quên dặn dò.
Mãi sau này, trên hành trình mải miết đi về phía ngày mai, tôi vẫn luôn giữ bên mình hình bóng của ngoại, đôi khi vẫn tự hỏi: “Không biết sáng nay ngoại có dậy lụi cụi nhen lửa nấu nước mùng năm không?”. Mùi khói bếp trong tâm tưởng làm khóe mắt tôi cay. Lại một dịp mùng năm tháng năm sắp đến. Lại thêm một năm tôi xa ngoại, để cho nỗi nhớ giăng kín trong lòng. Phải chăng bọn chúng tôi còn có ngoại để mỗi dịp mùng năm tháng năm cả nhà lại quay quần để được nhâm nhi từng ngụm nước lá mùng năm ngoại nấu thơm lừng.
Quỳnh Trân