Nhân dịp kỷ niệm 150 năm ngày mất của danh nhân Đặng Huy Trứ, hướng đến kỷ niệm 25 năm Đô thị cổ Hội An được UNESCO công nhận di sản văn hóa thế giới, sáng 20/8, Trung tâm Quản lý Bảo tồn Di sản văn hóa Hội An tổ chức tọa đàm khoa học với chủ đề “Danh nhân Đặng Huy Trứ với Hội An”. Toạ đàm ghi nhận 15 tham luận về di sản và những đóng góp của Đặng Huy Trứ đối với Hội An, Quảng Nam nói riêng, cả nước nói chung; vấn đề bảo tồn và phát huy các giá trị di sản của danh nhân Đặng Huy Trứ ở Hội An.
Danh nhân Đặng Huy Trứ (1825 – 1874) tự là Hoàng Trung, hiệu là Vọng Tân, Tĩnh Trai, quê ở làng Thanh Lương, xã Hương Xuân, huyện Hương Trà (nay là phường Hương Xuân, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên Huế). Được sinh ra và giáo dưỡng trong gia đình có truyền thống hiếu học, khoa cử, quan trường nên từ nhỏ Đặng Huy Trứ nổi tiếng là người tư chất thông minh học giỏi, hiếu lễ. Năm 18 tuổi (1843) ông thi đỗ Cử nhân, năm 22 tuổi (1847) đỗ Tiến sĩ. Do những trắc trở nên từ sau năm 1856 ông mới bắt đầu sự nghiệp quan lộ của mình và trở thành một trong những vị quan nổi tiếng thời Nguyễn, có nhiều đóng góp đối với lịch sử dân tộc, được đánh giá là một nhà cải cách thực hành của nước ta vào giữa thế kỷ 19.
Trong cuộc đời của mình, danh nhân Đặng Huy Trứ đi làm việc, công cán ở nhiều địa phương, mỗi nơi ông đều để lại những tình cảm tốt đẹp trong lòng nhân dân. Song có lẽ với vùng đất Hội An, Quảng Nam, Đặng Huy Trứ có mối thâm tình sâu sắc. Và vùng đất này cũng có những ảnh hưởng nhất định đến sự nghiệp, tư tưởng cách tân của ông…
Nhiều tư liệu tại toạ đàm cũng minh chứng cho thấy, trong suốt hơn 6 năm gắn bó với Hội An, Quảng Nam, danh nhân Đặng Huy Trứ đã dành cho vùng đất này một tình cảm khắng khít… Hiện nay một số di tích ở Hội An còn lưu giữ các dấu tích, bút tích của ông như hoành phi “Quan ư hải giả nan vi thủy” và văn bia tại Văn chỉ Minh Hương, văn bia tại Chùa Ông, nhà thờ chi phái tộc Đặng ở Hội An, bản khai hành trạng thiền sư Quán Thông,… và những sáng tác thơ văn về Hội An. Những dấu tích, bút tích này là nguồn tư liệu có giá trị khoa học để nghiên cứu, làm rõ hơn những vấn đề lịch sử – văn hóa nói chung và những đóng góp của Đặng Huy Trứ nói riêng ở Hội An.
15 tham luận của các nhà khoa học lịch sử trình bày tại Tọa đàm đã tập hợp gần như đầy đủ các cứ liệu nghiên cứu, thu thập về Di sản và đóng góp của Đặng Huy Trứ đối với Hội An, Quảng Nam nói riêng và cả nước nói chung cũng như vấn đề bảo tồn và phát huy các giá trị di sản như bút tích, di tích,… của danh nhân Đặng Huy Trứ để lại tại Hội An, Quảng Nam.
Hiền Viên – Sơn Hà